Paris, Francë, 18 tetor 2024
U mbajt sot në kryeqytetin e Francës, Forumi i parë Ekonomik i Kosovës në Paris, me përfaqësues të qeverisë, agjencive zhvillimore dhe kompanive franceze, nën organizimin e Zyrës së Kryeministrit.
Krahas Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti, i cili e bëri hapjen e këtij forumi, të pranishëm dhe pjesëmarrës në këtë forum ishin edhe katër ministra të kabinetit qeveritar, përkatësisht ministrja Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Rozeta Hajdari, ministrja e Ekonomisë, Artane Rizvanolli, ministri i Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Liburn Aliu dhe ai i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, Faton Peci, të cilët patën nga një fjalë rasti, si dhe Ambasadori i Kosovës në Francë, Mehdi Halimi dhe Shefi i Stafit të Kryeministrit, Luan Dalipi.
Në adresimin e tij hyrës, kryeministri Kurti renditi arsyet, nënvizoi përparësitë dhe veçoi sektorët me më së shumti mundësi për investime të huaja. Ai paraqiti para të pranishmëve potencialin dhe ofertën e Kosovës për investitorë të huaj në fushën e Teknologjisë së Informacionit dhe Inovacionit Digjital, Turizmit, Energjisë, Prodhimit të lehtë, dhe Agrikulturës. Pozita gjeografike e vendit, rinia e arsimuar, e talentuar, kreative, që flet më shumë se një gjuhë të huaj, politikat fiskale dhe sistemi tatimor i leverdishëm, progresi demokratik në vitet e fundit, sundimi i ligjit, stabiliteti institucional dhe investimet në infrastrukturë, si dhe planet për mbi 50 projekte të infrastrukturës në transport, mjedis dhe energji, janë elementet kyçe që e bëjnë Kosovën tërheqëse për investitorë të huaj, veçoi kryeministri Kurti, teksa u bëri ftesë të pranishmëve dhe kompanive franceze që të investojnë në Kosovë.
“Kjo është më shumë se një ftesë për të investuar në Kosovë. Është ftesë për të qenë pjesë e transformimit tonë dhe ftesë për të rritur e thelluar miqësinë tonë. Së bashku, mund të ndërtojmë një ekonomi të fortë, një rajon më prosperues dhe një të ardhme për të cilën të gjithë mund të krenohemi”.
Në këtë forum, mori pjesë edhe ministri i Francës për Evropë, Benjamin Haddad, me të cilin kryeministri Kurti kishte zhvilluar një takim gjatë ditës. Ai në fjalën e tij u shpreh se prania e kryeministrit Kurti në Paris sot është sinjal i vullnetit të përbashkët për të forcuar bashkëpunimin ekonomik ndërmjet Kosovës dhe Francës. Ministri Haddad tha se ka shumë ndërmarrje franceze që janë të interesuara të investojnë në Kosovë, sidomos në fushën e energjisë. Ai shtoi se Franca e mbështetë perspektivën ekonomike të Kosovës.
Ministri i Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Liburn Aliu gjatë prezantimit të tij, foli për projektet infrastrukturore që lidhin Kosovën me rajonin, me fokus të veçantë në lidhjet dhe infrastrukturën hekurudhore që ndikon në rritjet e shkëmbimeve tregtare dhe ndërlidhjen e vendeve dhe në të njëjtën kohë i shërben agjendës sonë së gjelbër. Ministri Aliu, gjithashtu foli edhe për projektet dhe politikat mjedisore që synojnë adaptimin e infrastrukturës me ndryshimet klimatike dhe uljen e emetimit të gazrave serre.
Ministrja e Ekonomisë, Artane Rizvanolli, u shpreh se “me norma të rritjes ekonomike më të larta në rajon, qeverisje të mirë, luftë kundër korrupsionit e informalitetit, e vlera të përbashkëta me kombet e familjes evropiane, Kosova është gjithnjë më tërheqëse për investime nga shtetet evropiane.”
Rozeta Hajdari, ministre e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, tha se “viteve të fundit Kosova ka bërë përparim të konsiderueshëm në avancimin e politikave dhe reformave ligjore në përputhje me legjislacionin e BE-së dhe praktikat më të mira ndërkombëtare, si dhe thjeshtëzimin e procedurave të të bërit biznes fer dhe konkurrues të nxitur nga inovacioni dhe prodhimi”. Ajo gjithashtu veçoi miratimin e Strategjisë për Zhvillimin e Industrisë 2023 dhe investimet në krijimin e 12 parqeve industriale si mbështetje infrastrukturore, ligjore dhe fizike, e prodhimtarisë dhe inovacionit.
Ftesë për investime në agrikulturë dhe në sektorin e procesimit të ushqimit, bëri edhe ministri i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, Faton Peci, i cila tha se Strategjia Kombëtare e Zhvillimit 2030 synon një mjedis miqësor për bizneset në bujqësi dhe i jep përparësi inovacionit dhe parimeve të ekonomisë qarkulluese për të rritur konkurrencën dhe qëndrueshmërinë.
Në përmbyllje të Forumit, Shefi i Stafit të Kryeministrit, Luan Dalipi, theksoi se Kosova po shndërrohet shpejt në një destinacion ideal për investime dhe për shërbimet e outsourcing-it të proceseve të biznesit (BPO). Ai e atribuoi këtë përparim përmirësimeve të qëndrueshme në sundimin e ligjit, lirinë dhe demokracinë, i mundësuar edhe nga partneriteti i gjatë dhe i ngushtë me Francën. “Stabiliteti politik, i shoqëruar me forcimin e demokracisë dhe sundimin e ligjit, krijon parashikueshmëri dhe efikasitet – dy faktorë kyç që çdo investitor serioz merr parasysh. Kosova ofron pikërisht këtë,” tha Dalipi.
Fjala e plotë e kryeministrit Kurti:
Shkëlqesia juaj, Ministër për Evropën, z. Benjamin Haddad,
Shkëlqesitë tuaja, ministra Rozeta Hajdari, Faton Peci, Liburn Aliu dhe Artane Rizvanolli,
Z. Julien Marcilly i GSA,
Zoti President i CICES, Michael Deboudt,
Zonja dhe zotërinj,
Të dashur miq,
Kërkoj falje që ju drejtohem në anglisht. Më vjen keq që nuk flas frëngjisht. Nëse do ta dija që do të lexoja në jetën time kaq shumë autorë francezë, sigurisht që do të mësoja frëngjisht. Por, siç thotë ambasadori i Francës në Kosovë, kurrë nuk është vonë. Tashmë ne kemi Institutin Francez në Prishtinë dhe ndoshta mund ta korrigjoj këtë mungesë të frëngjishtes në të folurit dhe në fjalimin tim.
Është vërtet një kënaqësi e madhe të kthehem këtu në Paris, pas Lojërave Olimpike këtë verë. Një qytet që shpiku praktikisht stilin modern dhe lidershipin global. Faleminderit për pritjen e ngrohtë, që më dhatë mundësinë të flas për një vend me të ardhme po aq të ndritshme sa populli i tij: Republikën e Kosovës.
Kosova është vendi më i ri në Evropë, por ajo që na mungon në përvojën shtetërore, ne e kompensojmë më shumë në ambicie, qëndrueshmëri dhe mundësi. Në këto 16 vjet që nga shpallja e pavarësisë, ne kemi ndërtuar një ekonomi dinamike dhe të hapur, e gatshme të lulëzojë në shekullin e 21-të. Të vendosur në mënyrë strategjike në udhëkryqin e Evropës Juglindore, ne ofrojmë akses të pakrahasueshëm në tregjet kryesore rajonale – kështu që po, vendndodhja ka rëndësi, por avantazhet tona konkurruese tejkalojnë gjeografinë.
Së bashku me diasporën tonë të madhe, me një moshë mesatare 34 vjeç, forca më e madhe e Kosovës është rinia jonë; të mirëarsimuara, shumëgjuhëshe dhe që studiojnë gjithnjë e më shumë në fushat STEM, të rinjtë dhe të rinjtë tanë janë të talentuar, të nxitur dhe krijues. Ata janë të gatshëm dhe të etur për të punuar me drejtues biznesi të besuar si ju, për të ndërtuar së bashku të ardhmen që duam.
Sot, Kosova qëndron në mesin e ekonomive me rritjen më të shpejtë në Ballkan. Pavarësisht turbulencave globale, ne kemi postuar vazhdimisht rritje mbresëlënëse; në 3 vitet e fundit ne kemi udhëhequr Ballkanin Perëndimor në rritjen reale ekonomike. Në krahasim me vitin 2021, BPV-ja e Kosovës është 33% më e lartë sot sa flasim. Kemi dyfishuar eksportet dhe mbi dyfishuar investimet e huaja direkte në tre vitet e gjysmë. Ne jemi renditur gjithashtu në nivel global në Sundimin e Ligjit sipas Projektit Botëror të Drejtësisë, dhe të tretët në mbarë botën në rritjen e të drejtave politike dhe lirive civile, sipas Freedom House – demokracia jonë është e rrënjosur shoqërisht dhe e mbrojtur institucionalisht. Jam i bindur se këtu nuk bëhet fjalë për lidhje, por për shkakësi. Domethënë, rritja ekonomike, progresi demokratik dhe stabiliteti institucional ecin dorë për dore.
Duke thjeshtuar regjistrimin e biznesit, duke shkurtuar burokracinë, duke përmirësuar sundimin e ligjit, duke luftuar korrupsionin dhe informalitetin, ne kemi krijuar një mjedis pro-biznesi ku kompanitë mund të lulëzojnë. Rezultat i rritjes së të hyrave buxhetore me 35% vetëm në tre vjet. Ne kemi mundësuar shërbime më të mira për qytetarët dhe bizneset, duke mbajtur një sistem tatimor ndër më të thjeshtët dhe më konkurrues në Evropë, me një taksë kooperativë vetëm 10%, taksë mbi të ardhurat personale deri në 10%, 0% taksë mbi dividentët. , dhe taksë doganore 0% për makineritë dhe lëndët e para.
Kosova është plot me mundësi në sektorë të ndryshëm.
ICT dhe Inovacioni Dixhital është para së gjithash një mundësi e shkëlqyer për të gjithë ne. Talenti ynë i ri i teknologjisë, rreth 14,000 profesionistë, po bëjnë një ndikim. Kosova ka rreth 1500 kompani TIK, mbi 70% e të cilave eksportojnë shërbimet e tyre në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Vitin e kaluar, ne lidhëm fshatin tonë të fundit me internetin me brez të gjerë, duke na vendosur në 8 vendet më të mira evropiane. Nuk është befasi që në raportin Emerging Europe Future of IT, Kosova është e para në talent, e matur me numrin e studentëve në fusha të lidhura me TI-në në arsimin e lartë për 100,000 banorë, e dyta në infrastrukturë dhe e para në rajon për konkurrencë.
Turizmi dhe Kultura. Kosova është një perlë e fshehur në sektorin e turizmit. Mendoni për peizazhet befasuese, vendet e trashëgimisë së UNESCO-s dhe një tapiceri të pasur kulturore – ne jemi gati të mirëpresim vizitorët dhe investitorët për të përjetuar dhe zhvilluar infrastrukturën tonë turistike. Së fundmi në periferi të Prishtinës, në Ulpianë, arkeologët e vendit tonë së bashku me profesorin Christophe Goddard, i cili vjen për École Normale Supérieur, kanë zbuluar një nënshkrim të ngulitur në një tempull nëntokësor të perandorit romak Justinian nga shekulli i VI. që ia dha gruas së tij, Teodorës, gjë që dëshmon lidhjet e drejtpërdrejta të Kosovës me Dardaninë antik.
Energjia dhe Tranzicioni i Gjelbër është një fushë tjetër ku Kosova është e përkushtuar për një të ardhme të qëndrueshme energjetike. Ne po investojmë shumë në burimet e rinovueshme, veçanërisht në erën dhe diellin dhe jemi të etur për të bashkëpunuar me pionierët globalë në këtë sektor vendimtar.
Pastaj, Prodhimi i Lehtë. Ne ofrojmë mundësi të mëdha në prodhimtarinë e lehtë, dhe në vitin 2023, ky sektor përbënte mbi 43% të totalit të eksporteve të Kosovës, me pajisje elektrike, plastikë, dru dhe metal të prirë dhe karikues. Me fuqinë tonë punëtore të aftë dhe avantazhet e kostos, ne jemi një destinacion ideal për zgjerimin evropian.
Dhe e fundit, por jo më pak e rëndësishme, Bujqësia dhe Ushqimi. Duke kontribuar 17% në eksporte, ky sektor mbështetet nga kostot konkurruese të punës dhe një industri në lulëzim të verës. Mund të thuash se verërat tona janë xhevahire të fshehura që presin të hapen tapa.
Falë gjithë këtyre përparimeve që kemi arritur në të gjithë bordin, më në fund kemi marrë Vlerësimin Sovran të Kreditit nga Fitch Ratings, është BB-. Nuk është edhe aq keq për fillim, i cili shkruhet si BB- dhe ne na pëlqen të mendojmë se i bie paksa Brigitte Bardot, BB-.
Krahas këtyre mundësive ekonomike, Kosova po bën investime masive në infrastrukturë. Nga autostradat moderne që na lidhin me Ballkanin më të gjerë e deri te projektet dixhitale që na sigurojnë udhëheqjen në lidhje. Ne po ndërtojmë themelet për rritje të qëndrueshme. Aktualisht po planifikojmë mbi 50 projekte infrastrukturore që do të riformësojnë sektorët e transportit, mjedisit dhe energjisë, duke kërkuar një investim prej më shumë se 7 miliardë euro.
Të dashur miq,
E tashmja e Kosovës është e lidhur ngushtë me vizionin e Evropës, në aspektin e marrëdhënieve ekonomike dhe vlerave të përbashkëta të demokracisë, pluralizmit politik, sundimit të ligjit dhe të drejtave të njeriut. E ardhmja e Kosovës është në Bashkimin Evropian. Ne po harmonizojmë rregulloret me BE-në dhe po forcojmë aftësinë konkurruese dhe kapacitetin e ekonomisë sonë. Që kur të vijë ajo ditë, të maksimizojmë përfitimet por edhe kontributet për familjen e kombeve evropiane.
Ne kemi lidhje të thella kulturore dhe politike. Nuk e harrojmë kurrë mbështetjen e Francës në Kosovën e pushtuar në vitet ’90, kur po vuanim nën aparteidin e regjimit të Millosheviqit. Dhe ishte komiteti i Kosovës në Paris ai që ishte zëri ynë intelektual në botë.
Nuk e harrojmë kurrë Presidentin Zhak Shirak kur NATO ndërhyri për të ndaluar gjenocidin dhe për të shpëtuar njerëzit. Nuk e harrojmë kurrë presidentin Nicolas Sarkozy kur Kosova shpalli pavarësinë dhe Franca na njohu menjëherë. Dhe nuk e harrojmë kurrë Bernard Kouchnerin i cili drejtonte administratën e OKB-së në Kosovë kur refugjatët po ktheheshin në vendin tonë.
Dhe, supozoj se të gjithë keni dëgjuar për shkrimtarin tonë më të madh të të gjitha kohërave, Ismail Kadare, i cili ishte francez po aq sa shqiptar. Ai kishte shtetësi të dyfishtë (shtetësi shqiptare dhe franceze), dhe sa herë që kthehej në Shqipëri, shumë shpesh e vizitonte edhe Kosovën. Ai e donte Kosovën dhe e donte Francën dhe ne e vlerësojmë shumë vendimin e Presidentit Macron për t’i dhënë çmimin më të lartë Ismail Kadaresë, shkrimtarit tonë të nderuar që na bën krenarë me veten dhe të njohur në mbarë botën.
Nga ana tjetër, mund të mos jeni plotësisht të vetëdijshëm se ne ‘goditim topin së bashku’. A e dini se 20 vjet më parë, Paris Saint-Germain rekrutoi Lorik Canën, një shqiptar nga Kosova? Fast përpara vetëm disa javë më parë, më 2 tetor, kur lojtari kosovar i Lille-s, Edon Zhegrovra, u shpall lojtari i ndeshjes në fitoren e tyre ndaj Real Madridit. Është e drejtë, ne kemi gjithashtu disa talente futbolli, që kontribuojnë për të dy kombet tona.
Kosova gjithashtu solli në shtëpi dy medalje olimpike këtë verë, duke e çuar totalin tonë në pesë që nga pavarësia jonë në vitin 2008. Shumica e këtyre medaljeve ishin në xhudo – një sport që ndajmë sukses të madh me Francën. Dhe me mend çfarë? Kosova, së bashku me Durrësin në Shqipëri, do të jenë nikoqire e Lojërave Mesdhetare në vitin 2030, me Francën si partner kyç në zhvillimin e infrastrukturës sonë dhe planifikimin e organizimit të Lojërave Mesdhetare.
Zonja dhe zotërinj, kjo është më shumë se një ftesë për të investuar në Kosovë. Kjo është një ftesë për të qenë pjesë e transformimit tonë dhe për të rritur e thelluar miqësinë tonë.
Së bashku, ne mund të ndërtojmë një ekonomi më të fortë, një rajon më të begatë dhe një të ardhme për të cilën të gjithë mund të jemi krenarë.
Faleminderit shumë!
Merci beaucoup!
Last modified: 23 Tetor, 2024