Priština, 27. decembar 2024
Premijer Republike Kosovo, Albin Kurti učestvovao je na promociji prvog toma knjige političkih zatvorenika, koja sada dobija oblik sveobuhvatne i arhivske dokumentacije pod nazivom „Amza e Lirisë, Leksikoni i të burgosurve politikë shqiptar në Jugosllavi 1944-1953“ (Matica Slobode, Leksikon albanskih političkih zatvorenika u Jugoslaviji 1944-1953). Ovaj događaj je održan u prostorijama Istorijskog instituta u Prištini.
„Politički zatvorenici, ne samo na Kosovu, su posebna politička zajednica i neka vrsta posebne kategorije među subjektima koji pate, ali i stvaraju istoriju. Ovo kažem zato što su politički zatvorenici ljudi koji su, u određenim periodima svog života, godinama izgubili ličnu fizičku slobodu, završivši u zatvorima, zbog svojih političkih uverenja ili ideja i političkih projekata koje su mogli zastupati i za čiju implementaciju su se angažovali u različito vreme i na različite načine“, rekao je premijer Kurti.
Premijer je pre deset dana bio na promociji knjige „Të burgosurit e ndërgjegjes: Memoare për politikën, burgun dhe torturën (1945-1999)” (Zatvorenici savesti: Memoari politike, zatvora i torture (1945-1999)) u kojoj je sastavljeno deset dubinskih intervjua sa deset političkih zatvorenika. On je rekao da mu je veoma drago što vidi da se tako veliki korpus dela bivših političkih zatvorenika sa poezijom i prozom, memoarima i literaturom koja se poslednjih godina naziva zatvorskom literaturom, dodaje i izdanjima više akademskog i naučnog karaktera poput ovog koji danas promovišemo.
„Veoma se nadam i želim da, kao što poslednji deo naslova ove knjige sugeriše, prvi tom Udruženja političkih zatvorenika Kosova uspe da objavi i ostale tomove ovog leksikona za političke zatvorenike narednih decenija od Adema Demaçija do Rexhepa Male, od Fazlije Grajçevcija do Ukshina Hotija“, rekao je premijer u svom govoru.
Prisutnima je poželeo kraj godišnjih praznika i srećnu i uspešnu Novu godinu za njihove porodice, kolege i društvo i zahvalio se što je uvek pozvan u ovakva organiziranja.
Celi govor premijera Kurtija:
Poštovana gđo. Teuta Shala, direktorka Istorijskog Instituta u Prištini,
Poštovani g. Shefki Sadiku, predsednik Udruženja bivših političkih zatvorenika Kosova,
Poštovani g. Finan Kulaj, bivši predsednik Udruženja,
Poštovani g. Zymer Neziri, istraživač folklora,
Poštovani poslanici Skupštine Republike, profesori i studenti, aktivisti Nacionalnog pitanja,
Dame i gospodo,
I pre svega i iznad svega dragi i poštovani bivši politički zatvorenici: svaki put kada sam među vama u vašim organiziranjima, osećam se kao stari borac među ostalim još starijim borcima, ili među onima koji se nazivaju prijateljima ideala. Jer kako znate, kao bivši politički zatvorenik koji je bio u zatvoru poslednjih godina poslednjeg perioda političkih zatvorenika sa Kosova, ja sam definitivno jedan od vas. Ja sam za vas kao političke zatvorenike upotrebio reč “borac”, jer su zatvori Jugoslavije i Srbije, od 1944 pa naovamo, ali i ranije, kroz koje smo patili naše političko zatvaranje, bile prave bitke generacija svih koji su pokušavali i borili za slobodu Kosova, u kom slučaju su upravo ti zatvori bili linija fronta mnogo pre izbijanja rata sa kojim su se suočavali albanski i naprednjački otpor šovinističkoj državi Srbiji.
Politički zatvorenici, ne samo na Kosovu, su posebna politička zajednica i neka vrsta posebne kategorije među subjektima koji pate, ali i stvaraju istoriju. Ovo kažem zato što su politički zatvorenici ljudi koji su, u određenim periodima svog života, godinama izgubili ličnu fizičku slobodu, završivši u zatvorima, zbog svojih političkih uverenja ili ideja i političkih projekata koje su mogli zastupati i za čiju realizaciju su se angažovali u različito vreme i na različite načine.
Pre samo deset dana bio sam na promociji knjige „Të burgosurit e ndërgjegjes: Memoare për politikën, burgun dhe torturën (1945-1999)” (Zatvorenici savesti: memoari politike, zatvora i torture (1945-1999)), koja je sastavila 10 dubinskih intervjua sa 10 političkih zatvorenika, a danas sam došao sa puno zadovoljstva i radoznalosti da vidim ovaj prvi tom političkih zatvorenika, koji sada poprima formu sveobuhvatne i arhivske dokumentacije za našu generaciju i za generacije koje dolaze,sa veoma značajnim naslovom „Amza e Lirisë, Leksikoni i të burgosurve politikë shqiptar në Jugosllavi 1944-1953” (Matica Slobode, Leksikon albanskih političkih zatvorenika u Jugoslaviji 1944-1953). I kada sam video ove dve godine, prvo što mi je palo na pamet je da je 1944 godina kada je Kosovo oslobođeno od nemačkih nacista da bi ga ponovo okupirali Srbija i Jugoslavija, dok je 1953 takođe neslavna godina, jer je godina onog džentlmenskog sporazuma između Tita i Kiprilija za deportaciju Albanaca u Tursku.
Veoma mi je drago da vidim da je tako veliki korpus radova bivših političkih zatvorenika sa poezijom i prozom, sa memoarima i sa tom vrstom literature koja se poslednjih godina naziva zatvorskom literaturom, zadnjih godina se dodavaju publikacije više akademskog i naučnog karaktera poput ove koju danas promovišemo.
Jer ovakve publikacije u kojima su imena političkih zatvorenika struktuirana u obliku leksikona, odnosno enciklopedije, su osnovne publikacije za referencu svima koji žele da poznaju ovu istoriju ili da je proučavaju.
Potrebno nam je da zajedno stvaramo literaturu za one koji će danas, ali i ubuduće, raditi magistarske i doktorske teze o okupaciji Kosova, otporu albanskog naroda, našem oslobodilačkom ustanku i tako dalje, sa referencama koje su oboje pristupačne i strukturirane.
Stoga se ova knjiga, kao poseban projekat, otvara sa najranijim periodom političkih zatvorenika, neposredno posle Drugog svetskog rata, odnosno od 1944 do 1953 godine. A imam utisak da su raniji zatvorenici sada manje poznati i manje zapamćeni. Zato je veoma vredno što smo sada počeli sa ovom etapom.
Veoma se nadam i želim da, kao što poslednji deo naslova ove knjige sugeriše, prvi tom Udruženja političkih zatvorenika Kosova uspe da objavi i ostale tomove ovog leksikona za političke zatvorenike narednih decenija od Adema Demaçija do Rexhepa Male, od Fazlija Grajçevcija do Ukshina Hotija.
Želim vam srećne praznike na kraju godine i srećnu i dobru 2025,za vas, vaše porodice, kolege i društvo, još jednom vam hvala što nikada niste zaboravili da me pozovete u ove vaša organiziranja, podsećajući jedni druge da smo jedno jer delimo iste ideale, zbog kojih smo nekada bili zatvoreni.
Čestitam i hvala Vam!
Last modified: 30 децембра, 2024