Prizren, 9 tetor 2025
Në Parkun për Inovacion dhe Trajnim në Prizren, po mbahet Forumi Ignita 2025 e organizuar nga Fondacioni Shoqëria e Hapur për Ballkanin Perëndimor. Pjesëmarrës ishte edhe Kryeministri në detyrë i Republikës së Kosovës, Albin Kurti.
Në fjalën e tij, kryeministri tha se Forumi synon të kontribuojë në integrimin e rajonit në Bashkimin Evropian dhe përmbushjen e një premtimi të kahershëm.
“Si Kryeministër i Republikës së Kosovës, pajtohem me këtë aspiratë fisnike. Për më shumë se dy dekada, Bashkimi Evropian ka pohuar vazhdimisht se Ballkani Perëndimor përket në BE. Ky angazhim u artikulua në Samitin e Selanikut të vitit 2003, ku BE-ja premtoi mbështetjen e saj për integrimin tonë. Angazhimi është përsëritur gjithashtu shumë herë përmes konkluzioneve të Këshillit Evropian, çdo gjashtë muaj.” tha kryeministri Kurti gjersa shtoi se përkundër vonesës së gjatë dhe të vazhdueshme në përmbushjen e premtimit të Selanikut, si Qeveria ashtu edhe populli i Kosovës dallohen për nga angazhimi i palëkundur, jo vetëm ndaj anëtarësimit në BE, por edhe ndaj vlerave dhe parimeve evropiane.
Kryeministri foli për qëndrimin e Kosovës ndaj luftës në Ukrainë, linjëzimin me politikën e jashtme të BE-së, sanksionimit të Rusisë dhe strehimit të gazetarëve ukrainas; progresin demokratik dhe zhvillimin ekonomik të vendit në këtë mandat qeveritar, i cili është dëshmuar dhe nga rankimet e larta të indekseve ndërkombëtare në fusha të ndryshme; dhe përkrahja e madhe qytetare në Kosovë ndaj anëtarësimit në Bashkimin Evropian, më e larta në rajon. Ai theksoi se në qendër të politikave zhvillimore të qeverisë kanë qenë gratë dhe të rinjtë, ndërsa janë ndërmarrë veprime e programe konkrete si shtesa për fëmijët dhe nënat lehona, arsim publik të lartë falas, mbështetje për studentët dhe Bursa e Mobilitetit.
“Pavarësisht vonesës në integrimin evropian të rajonit tonë, qytetarët janë në gjendje të shohin se të gjithë, jo vetëm elita, do të përfitojnë nga përafrimi me BE-në në çështjet kryesore të politikës së brendshme dhe të jashtme.” u shpreh kryeministri.
Fjala e plotë e kryeministrit Kurti në gjuhën angleze:
I nderuar z. Leonard Bernardo, Nënkryetar i Lartë i Fondacioneve të Shoqërisë së Hapur,
I nderuar z. Andi Dobrushi, Drejtor i Fondacioneve të Shoqërisë së Hapur për Ballkanin Perëndimor,
Të nderuar të ftuar,
Zonja dhe zotërinj,
Është kënaqësi e madhe të ju drejtohem në hapjen e Forumit të parë Ignita, që po mbahet në qytetin historik të Prizrenit. Sipas programit të tij, ky forum unik synon të kontribuojë në një detyrë ambicioze, e cila është jetike për të ardhmen e rajonit tonë dhe të Evropës në tërësi. Bëhet fjalë për detyrën që, citoj: “të çlirojmë integrimin evropian nga inercia e tij dhe ta bëjmë atë të përmbushë premtimin e shumëpritur — të kalojë pragjet institucionale, politike dhe qytetare që ende i pengojnë vendet e Ballkanit Perëndimor për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian.”
Si Kryeministër i Republikës së Kosovës, pajtohem plotësisht me këtë aspiratë fisnike. Për më shumë se dy dekada, Bashkimi Evropian ka përsëritur vazhdimisht se Ballkani Perëndimor i përket BE-së. Ky angazhim u shpreh në Samitin e Selanikut në vitin 2003, ku BE-ja premtoi mbështetjen e saj për integrimin tonë. Ky zotim është përsëritur shumë herë në përfundimet e Këshillit Evropian, çdo gjashtë muaj.
Në këtë kuadër, nuk ka vend më të përshtatshëm se Kosova për të mbajtur një forum rajonal mbi temën e anëtarësimit në BE. Pavarësisht vonesës së gjatë dhe ende të pazgjidhur për përmbushjen e premtimit të Selanikut, si Qeveria ashtu edhe populli i Kosovës dallohen për përkushtimin e tyre të palëkundur, jo vetëm ndaj anëtarësimit në BE, por edhe ndaj vlerave dhe parimeve evropiane.
Për shembull, Kosova ka vepruar në përputhje të plotë me Politikën e Përbashkët të Sigurisë dhe të Jashtme të BE-së. Kjo shihet në dënimin tonë të qëndrueshëm ndaj luftës së paprovokuar të Rusisë kundër Ukrainës dhe në miratimin e shumë pakove sanksionesh kundër Rusisë, Bjellorusisë dhe aleatëve të tyre. Kosova ka dhënë gjithashtu ndihmë të konsiderueshme ushtarake për Ukrainën, përfshirë automjete dhe predha mortajash. Ne kemi mirëpritur 19 gazetarë ukrainas në Kosovë si pjesë e programit tonë “Gazetarët në Rezidencë”, duke u ofruar atyre një hapësirë të sigurt për të vazhduar punën e tyre të rëndësishme.
Ndërkohë, përparimi ynë në treguesit demokratikë është konfirmuar në mënyrë të përsëritur nga vëzhgues të pavarur gjatë katër viteve të fundit. Për shembull, renditja globale e Kosovës është përmirësuar me 31 vende në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International, ku këtë vit kemi arritur rezultatin më të lartë ndonjëherë. Një raport i Freedom House na renditi të parët në Ballkanin Perëndimor, të dytët në Evropë dhe të tretët në botë për përmirësimin më të madh në të drejtat politike dhe liritë civile. Dhe një raport i World Justice Project e renditi Kosovën të dytën në botë për përparimin më të madh në sundimin e ligjit. Jemi të parët në Ballkanin Perëndimor dhe ndër nëntë vendet më të përparuara në botë për progres demokratik, sipas Indeksit të Demokracisë Zgjedhore të Institutit V-Dem.
Ashtu si Qeveria jonë, edhe përkushtimi i popullit tonë ndaj integrimit në BE mbetet po aq i fortë. Sipas sondazhit më të fundit të kryer këtë vit nga Instituti Republikan Ndërkombëtar, popullsia jonë është më pro-BE në gjithë Ballkanin Perëndimor, me një diferencë të madhe. Nga 91% e të anketuarve që shprehën një mendim, 89% thanë se do të votonin në favor të anëtarësimit në BE nëse do të kishin mundësinë, ndërsa vetëm 2% do të ishin kundër. Kjo përfaqëson një nivel mbështetjeje 16% më të lartë se vendi i dytë më pro-BE në rajon, Mali i Zi.
Çfarë e shpjegon qëndrimin kaq pozitiv të popullit tonë ndaj Bashkimit Evropian, veçanërisht gjatë katër viteve të fundit? Besoj se një pjesë e përgjigjes qëndron në faktin se, përmes politikave progresive socialdemokrate, Qeveria jonë ka punuar shumë që të gjithë qytetarët tanë të përfitojnë nga përafrimi i Kosovës me politikat e BE-së. Ne e konsiderojmë se Bashkimi Evropian është diçka që duhet ndërtuar nga brenda, megjithëse jo vetvetiu. Na duhet ndihmë nga jashtë, por jo për ta importuar por për ta ndërtuar atë nga vetja, brenda vetes sonë. Na duhet ndihmë për diçka që do ta bëjmë ne, jo që do t’i ndihmojmë dikujt të bëjë diçka ndaj nesh, dhe mendoj se kjo qasje “e lindur këtu, por jo e vetëkrijuar” ka funksionuar mirë. Sot, kur e shohim kontinentin tonë, Ballkani Perëndimor është në Evropë, por Bashkimi Evropian duhet të bëhet vetë Evropa, duke përfshirë Ballkanin Perëndimor, që mbetet si një “enklavë” brenda kontinentit të përbashkët. Megjithatë, në ndjekjen e këtyre politikave socialdemokrate, përshtypja ime është forcuar gjithnjë e më shumë: Bashkimi Evropian si vlerë i është lënë të majtës. Sot janë të majtët në Evropë që e shohin BE-në si një vlerë, ndërsa si mjet ajo është për të gjithë. Të gjithë e përdorin BE-në si mjet, por ta shohësh BE-në si vlerë — kjo është mbetur te e majta. Prandaj, socialdemokratët e kontinentit tonë duhet të ngrihen në lartësinë e detyrës historike dhe ta përqafojnë këtë mundësi, pavarësisht rreziqeve e sfidave që na rrethojnë.
Do të ishte e pamundur që në një fjalim të shkurtër të rendis të gjitha vendimet socialdemokrate që Qeveria jonë ka marrë në katër vjet e gjysmë të fundit, por dy vendime të fundit mund të shërbejnë si shembuj. Në qershor të këtij viti, miratuam një rritje të konsiderueshme të subvencioneve për nënat e reja. Falë këtij vendimi, si nënat e punësuara, ashtu edhe ato të papunësuara marrin mbi 2,000 euro mbështetje shtetërore brenda vitit të parë pas lindjes. Dhe, meqë shumë në audiencë janë të rinj, një politikë tjetër e re mund të jetë me interes të veçantë: vetëm këtë javë, Qeveria jonë ka ndarë 26 milionë euro për mbështetjen e studentëve universitarë. Studimet janë falas për nivelet bachelor dhe master në universitetet publike — asnjë student në Kosovë nuk paguan tarifë studimi. Kjo përfshin një subvencion prej 100 eurosh për të gjithë studentët, si dhe ndihmë shtesë financiare për transport për ata që jetojnë jashtë qytetit ku studiojnë. Pra, nëse studion larg familjes, Republika dhe Qeveria do të të ndihmojnë më shumë. Ne kemi qenë shumë të fokusuar tek fëmijët, gratë dhe të rinjtë — sepse burrat në moshë të mesme, përfshirë edhe mua, gjithmonë gjejnë një mënyrë për t’ia dalë. Po ashtu kemi ndihmuar gjithnjë e më shumë të moshuarit, megjithëse përqindja e tyre në Kosovë është shumë më e ulët se në Evropë, pasi mosha mesatare e popullsisë është 35 vjeç.
Qasja jonë progresive është reflektuar edhe në politikat tona të energjisë dhe klimës të përafruara me BE-në. Kosova ka rezervat e pesta më të mëdha të linjitit në botë dhe të dytat në Evropë. Megjithatë, ne kemi treguar përkushtim të fortë ndaj tranzicionit të gjelbër — një prioritet kyç i BE-së dhe një nga temat kryesore të këtij forumi. Dhe këtë tranzicion e kemi zbatuar në mënyrë që përfitimet të jenë për të gjithë qytetarët. Për shembull, kemi përfunduar me sukses ankandin e parë diellor 100 MW të Kosovës me çmim konkurrues prej më pak se 49 euro për MWh, duke treguar se qytetarët përfitojnë kur ka konkurrencë të ndershme dhe transparencë. Ne kemi subvencionuar izolimin termik dhe investimet në efiçiencë energjetike, si dhe kemi ofruar stimuj për të ulur konsumin e energjisë elektrike, duke u paguar familjeve dyfishin e vlerës për çdo kWh të kursyer.
Kështu që mund ta imagjinoni situatën kur një anëtar i një familjeje ka shkuar të paguajë rrymën, dhe nga ana tjetër e sportelit dëgjon zërin e nëpunësit që i thotë: “ju nuk na detyroheni ne, ne ju detyrohemi juve”. Një qytetar shkon të paguajë rrymën dhe i thuhet se në fakt është sistemi ai që i detyrohet atij apo asaj, jo anasjelltas.
Kemi përfshirë gjithashtu gratë dhe të rinjtë në arsim dhe punësim në sektorin e energjisë, ku një ndihmë e pazëvendësueshme ka qenë ajo e Millennium Challenge Corporation — institucioni amerikan që na ka dhënë mbi 200 milionë dollarë grant për të rritur efiçiencën dhe sigurinë energjetike dhe për të na pajisur me kapacitete ruajtjeje të energjisë për burimet e ripërtëritshme.
Ndërsa këto janë vetëm disa shembuj, besoj se çelësi për të ruajtur mbështetjen popullore për anëtarësimin në BE është të kombinohen politikat pro-evropiane me një vizion të fortë socialdemokratik. Sipas mendimit tim, demokracia e vërtetë sot është socialdemokrate, dhe përmes socialdemokracisë mund të mbrojmë si demokracinë vetë ashtu edhe vlerat liberale.
Në këtë mënyrë, pavarësisht vonesës së gjatë në procesin e integrimit evropian të rajonit tonë, njerëzit arrijnë të shohin se të gjithë — jo vetëm elitat — përfitojnë nga përafrimi me BE-në në çështjet kryesore të politikës së brendshme dhe të jashtme. Mund të na akuzojnë se po e shijojmë ndoshta pak më shumë procesin e integrimit sesa destinacionin e tij përfundimtar, por ne këmbëngulim se, pavarësisht sa larg mund të jetë dita e anëtarësimit në BE, duhet të punojmë për ta afruar sa më shumë dhe të mbetemi besnikë ndaj vlerave të BE-së nga një orientim socialdemokrat, çfarëdo që të ndodhë. Prandaj, mos e reduktoni kurrë BE-në në një mjet apo instrument — gjithmonë mbani parasysh se ajo është projekti më i mirë i paqes dhe mirëqenies që nga Lufta e Dytë Botërore, dhe se brezi ynë ka diçka të vlefshme për të cilën ia vlen të luftojë.
Me këtë mendim përmbyllës si nxitje për reflektim, ju uroj dy ditë të frytshme diskutimesh dhe debatesh — të shoqëruara, shpresoj, edhe me eksplorimin e bukurive të qytetit të Prizrenit që ju rrethon — në këtë Forum të parë Ignita.
Faleminderit shumë!
