Čair, 11.08.2023
Na poziv predsednika opštine Čair Visara Ganiua i predsednika opštine Tetova Bilala Kasamija, premijer Republike Kosovo Aljbin Kurti danas boravi u poseti ove dve opštine Severne Makedonije.
On je posetu započeo u opštini Čairi, nakon čega je premijer Kurti učestvovao na ceremoniji imenovanja ulice po imenu „Adem Demači“, aktiviste čija je 5. godišnjicu smrti obeležena pre dve nedelje
Ceremonija imenovanja jedne ulice po Ademu Demaču u opštini Čairi za premijera je od posebnog značaja, iako na Kosovu postoji nekoliko ulica koje nose ovo ime. On je ovaj događaj opisao kao obeležavanje vremena sa imenom: „vreme ugnjetavanja Albanaca u bivšoj Jugoslaviji, koje je među Albancima iznedrilo čoveka koji je bio simbol slobode: Čika Adem Demaçi“.
U svojoj izjavi, premijer Kurti je podsetio kako je novinar, pisac, intelektualac i aktivista Adem Demaçi, čija su dela njemu koštala 28 godina zatvora, i uplašila dvojicu diktatorskih lidera Josipa Broza – Tita iz bivše Jugoslavije i Nikitu Hruščova iz bivšeg Sovjetskog Saveza, koji su se pobrinuli da pre posete Skoplju, pre 60 godina, uhapse Adema Demaçija.
„Ugnjetači i poricatelji slobode nisu mogli slobodno marširati u zemlji u kojoj je sloboda bila sinonim za vlasitito ljudsko ime, ime Adema Demaçija. 60 godina kasnije, u Makedoniji i dalje postoje ulice i škole sa imenom „Josip Broz – Tito“, pa je imenovanje ulice imenom „Adem Demaçi“ ujedno i čin istrajnosti u beskrajnom nastojanju naroda za slobodu“, rekao je.on.
Tako je premijer, nazvavši ovaj put u Čairu imenom „Adem Demaçi“, rekao da se obeležava trijumf slobode u njenom najčistijem političkom, istorijskom i ljudskom značenju.
Ovoj inauguraciji su prisustvovali i unuka aktiviste Adem Demaçija , Fitore Shahini, predsednika opštien Čair, Visar Ganiu, predsednik opštine Tetovo, Bilal Kasami, zamenik šefa Misije Kosova u Republici Severnoj Makedoniji, Prindon Sadriu , poslanici i bivši poslanici Sobranja Severne Makedonije i albanski građani Čaira i celog Skoplja.
Prema agenda , očekuje se dolazak premijera Kurtija u opštinu Tetova radi realizacije planiranih aktivnosti i sastanaka u okviru ove posete, koja se završava dočekom na trgu „Ilirija“ u Tetovu.
Ceo govor premijera Kurtija:
Poštovani predsedniče opštine Čairi, g. Visar Ganiu,
Poštovani članovi Opštinskog veća Čaira,
Poštovana gđo Fitore Shahini, unuka Čike Adema,
Poštovani predsedniče opštine Tetovo i predsednik Pokreta „Besa“ g. Bilal Kasami,
Poštovani predsedniče Stranke „Alternativa“, g. Afrim Gashi,
Poštovani predsedniče Demokratskog pokreta, g. Izet Mexhiti,
Poštovani zameniče šefa Misije Kosova u Republici Severnoj Makedoniji, g-dine Prindon Sadriu,
Poštovani bivši poslaniče i neumitni borac za nacionalno pitanje HYsni Shaqiri,
Poštovani poslanici Sobranja Severne Makedonije,
Poštovani građani, sestre i braćo, dame i gospodo iz Čairija i celog Skoplja,
Pre oko dve nedelje, 26. jula, imali smo 5 godišnjici smrti Adema Demaçija, a danas, 11. avgusta, inaugurišemo ulicu koja nosi njegovo ime, ulica „Adem Demaçi“ u opštini Čairi. Na Kosovu postoji nekoliko ulica koje nose ime „Adem Demaçi“, ali imenovanje ulice po imenu Adema Demacçja ovde u opštini Čairi u Severnoj Makedoniji ima poseban značaj.
To zbog toga što , imenovanje ulice nije samo dokaz prostora kretanja, već i označavanje vremena imenom. Prema tome koje je to vreme i koje je to ime koje će od sada obeležavati ovu ulicu? To je vreme kada su tokom druge polovine prošlog veka Albanci u bivšoj Jugoslaviji bili najpotlačenija i najdiskriminisanija etnička zajednica u Evropi posle Drugog svetskog rata.
U tom periodu Albanci i na Kosovu, kao i ovde u Severnoj Makedoniji, u Crnoj Gori i u Preševskoj dolini, živeli su pod diktatorskim režimom Jugoslavije na isti način: između političkih progona i zatvora, raseljavanja i emigracije, između proterivanja sa posla i zatvaranja škola, političke podzastupljenosti i društvenih nejednakosti, uz ukidanje nacionalnih i građanskih sloboda i kršenje ljudskih prava. A pošto je vreme koje proizvodi ljude, to vreme ugnjetavanja Albanaca u bivšoj Jugoslaviji, među Albancima, iznedrilo je čoveka koji je bio simbol slobode: Čika Adema Demçija.
Novinar i intelektualac, pisac i aktivista, Adem Demaçi, svojim pisanjem i aktivnošću, javnom i tajnom, koja ga je koštala 28 godina provedenih u zatvorima, postao je simbol nesalomivog otpora ugnjetavanju i eksploataciji i nezaustavljivog nastojanja za slobodu Albanaca. u bivšoj Jugoslaviji. Dakle, ime „Adem Demaçi“, osim što je bilo ime osobe, bilo je i ime ličnosti, to je bio poseban slogan, jer se uzvikovalo „Živeo Adem Demaçi“ skandiralo na demonstracijama 1968, 1981. i 1989. godine.
Poštovani učesnici,
Da smo u Skoplju pre tačno 60 godina, videli bismo stanovnike Skoplja kako pokušavaju da očiste ruševine i saniraju štetu koju je naneo zemljotres od 26. jula 1963. U to vreme, 22. avgusta 1963. godine, Skoplje koje pogodilo zemljotres, dvojica vođa diktatora su zajedno došla u posetu: Josip Broz – Tito iz bivše Jugoslavije i Nikita Hruščov iz bivšeg Sovjetskog Saveza. U okviru priprema za njihovu posetu, u strahu da bi ona mogla biti poremećena, tadašnje jugoslovenske vlasti, čiji je represivni državni aparat vodio Aleksandar Ranković, unapred su se pobrinule da Adema Demaçija zatvore. Ugnjetači i poricatelji slobode nisu mogli da se kreću slobodno u zemlji u kojoj je sloboda za sinonim imala i vlastito ljudsko ime, ime Adem Demaç. 60 godina kasnije, u Makedoniji i dalje postoje ulice i škole koje nose ime „Josip Broz – Tito“, pa je imenovanje jedne ulice po „Ademu Demaçiju“ i čin istrajnosti u beskrajnom nastojanju naroda za slobodu.
Iz iskustva saradnje sa Čika Ademom znam da je njemu najomiljenija nacionalna i politička ličnost 20. veka bio Hasan Prishtina. Danas, dok se sećamo Adema Demaçija nazivamo ulicu njegovim imenom, naravno, sećamo se Hasana Prstine, koji je sutra, ali pre 111 godina, došao i oslobodio Skoplje zajedno sa Bajramom Currijem i Isom Boletinijem, a prekosutra, ali 90 godina godine, brutalno ubijen u Solunu.
Dame i gospodo,
Sestre i braćo,
Kad god se ulica, trg ili škola nazove po osobi koja je preminula, prirodno se zapitate šta bi ta osoba mislila o tome da je živa. To je gotovo nemoguće znati, ali ono što se može sa uverenjem reći jeste da nazivanjem ove ulice ovde u Čairu, u Skoplju, imenom „Adem Demaçi“, obeležava trijumf slobode u njenom najbistrijem političkom,istorijskiom i ljudskom značenju.
Hvala vam!
Last modified: 14 августа, 2023